विद्योदय आविमा : रोपाईंसँगै सिकाइको रंगीन उत्सव

म्याग्दी, असार १५, म्याग्दीको बेनी–१०, वाखेतमा रहेको श्री विद्योदय आधारभूत विद्यालयले आफ्नो नियमित शुक्रबारे कार्यक्रमअन्तर्गत राष्ट्रिय धान दिवसको अवसरमा रोपाईं कार्यक्रम आयोजना गरी विद्यार्थीहरूलाई व्यवहारिक शिक्षा र जीवनोपयोगी सीप सिकाउने प्रेरणादायी पहल गरेको छ ।
यो विशेष कार्यक्रमले विद्यार्थीहरूलाई कृषिको महत्व, श्रमको सम्मान र प्रकृतिसँगको सम्बन्ध बुझाउनुका साथै प्रयोगात्मक मूल्याङ्कनमार्फत उनीहरूको सीप, सिर्जनशीलता र जिम्मेवारी मापन गरेको छ ।
विद्यालयले हरेक शुक्रबार विद्यार्थीहरूलाई किताबी ज्ञानभन्दा पर गएर व्यवहारिक सीप र सामाजिक उत्तरदायित्व सिकाउने रचनात्मक कार्यक्रम सञ्चालन गर्दै आएको छ । यसपटक, राष्ट्रिय धान दिवस असार १५ को अवसरमा विद्यालयले स्थानीय खेतमा रोपाईं कार्यक्रम आयोजना गर्यो । स्थानीय कृषक राजेन्द्र पाइजाको खेतमा विद्यार्थीहरूले उत्साहपूर्वक हिलोमा धान रोपे, असारे गीतको लयमा आली लगाए । हिलो खेले र दहि चिउरा खाए । यी गतिविधिले उनीहरूमा टिमवर्क, धैर्य र प्रकृतिप्रेमको भावना जागृत गरेको विद्यालयले जनाएको छ ।
पाठ्यक्रम विकास केन्द्रले निधार्रण गरेको विद्यार्थी सिकाइका लागि आन्तरिक मूल्याङ्कन मापदण्ड, २०८० आधारभूत तह (४–८) अनुुसार यो रोपाईं कार्यक्रमलाई प्रयोगात्मक मूल्याङ्कनको आधार बनाइएको छ । शिक्षकहरूले विद्यार्थीहरूको रोपाइँ प्रक्रियामा सहभागिता, माटो तयारी, बिरुवा रोप्ने तरिका, हेरचाहको ज्ञान र सहकार्यको क्षमतालाई मूल्याङ्कन गरे । यो पद्धतिले परम्परागत परिक्षामूखी शिक्षालाई चुनौंती दिँदै व्यवहारिक सीपमा आधारित मूल्याङ्कनको नवीन दृष्टिकोण प्रस्तुत गरेको छ । निमित्त प्रधानाध्यापक तथा सूूचना अधिकारी अमृता जिसी रोकाका अनुसार, “विद्यालयले विद्यार्थीहरूलाई किताबसँगै जीवनका व्यवहारिक पाठ सिकाउन जोड दिएको छ । असार १५ को रोपाईंले उनीहरूलाई कृषि, श्रम र प्रकृतिको महत्व बुझाएको छ । प्रयोगात्मक मूल्याङ्कनले उनीहरूको आत्मविश्वास र सीपलाई उजागर गरेको छ ।”
अतिरिक्त कार्यक्रम संयोजक सुजन पुनले भन्नुभयो, ‘रोपाईं जस्ता गतिविधिले विद्यार्थीहरूलाई प्रकृतिसँग जोडेर जिम्मेवारी र सिर्जनशीलताको पाठ सिकाएको छ । हाम्रो शुक्रबारे कार्यक्रमले सिकाइलाई जीवन्त र रमाइलो बनाएको छ ।’’
यता कक्षा ८ का विद्यार्थी अप्सन किसानले उत्साहित हुँदै भन्नुभयो, ‘असारे गीत गाँउदै आली लगाएँ निकै रमाइलो भयो ।’
कक्षा ७ का विद्यार्थी कृष्टी पाइजा र विपिना पुनले विद्यालयले पहिलोपटक रोपाईं कार्यक्रम राखेको बताए । उनीहरुले रोपाईं गर्दा, माटोमा खेल्दा रमाइलो भएको बताए ।
पछिल्लो समय कृषिकर्म घट्दै जानु र असारे लोकभाकाका गीतहरू हराउँदै गएको बेला विद्यालयको यो प्रयासले सांस्कृतिक संरक्षण गर्न सघाउ पुुग्ने विद्यालयको विश्वास छ ।
विद्यालयले सामाजिक अध्ययन, स्थानिय विषय व्यवसायिक तथा पर्यटन शिक्षा, स्वास्थ्य शारिरिक तथा सिर्जनात्मक अभिव्यक्ति कला विषयमा भएका जीवनोपयोगी सिप, समाजको विकास र दर्शन, सामाजिक जीवन, इतिहास, सामाजिक पहिचान, नागरिक सचेतना, शिक्षा र विकाससम्बन्धी पाठहरूलाई व्यवहारिक रूपमा सिकाउँदै आएको सूचना अधिकारी रोकाले जानकारी दिनुभएको छ । शुक्रबारको रोपाईं कार्यक्रममा कक्षा ४ देखि ८ कक्षासम्मका करिब ६४ जना विद्यार्थी र शिक्षकहरु सहभागी भएका थिए ।
नेपालले वि.सं २०६१ सालदेखि असार १५ लाई धान दिवसका रूपमा मनाउँदै आएको छ । कृषिमा परनिर्भरता बढ्दै गएका कारण उत्पादकत्व बढाउने उद्देश्यले नेपालमा धान दिवस मनाउन थालिएको हो । ‘मानो रोपेर मुरी फलाउने’ दिनको रुपमा पनि यसलाई बुझ्ने गरिएको छ । त्यसबाहेक हिलो खेल्ने र दहीचिउरा खाने दिनको रुपमा पनि यो दिनको सम्झना गरिन्छ ।